Vooraf
Deze pagina wordt steeds geüpdatet met de meest recente en geverifieerde informatie. Je kunt er desondanks geen rechten aan ontlenen. Als je nu gaat googlen op ‘prijsplafond energie’ met eventuele extra zoektermen, kom je meestal terecht bij verouderde informatie. Wij proberen je te informeren over het prijsplafond en hoe dit in de praktijk wordt toegepast.
Energiepolitiek
De energietarieven zijn dusdanig gestegen, dat de overheid zich gedwongen voelde om maatregelen te nemen om de ergste pijn te verzachten. In 2022 kwam er een voor iedereen met een kleinverbruikersaansluiting een korting van €190 over de maanden november en december.
Voor het hele jaar 2023 heeft het kabinet besloten tot een prijsplafond voor energie.
Wat houdt het prijsplafond in?
In 2023 geldt er een prijsplafond op energie voor huishoudens en andere kleinverbruikers. Het prijsplafond geldt niet voor locaties zonder verblijfsfunctie, bijvoorbeeld aan een garagebox, aanlegsteiger of openbaar toilet. Dit betekent dat zij tot een bepaald gebruik niet meer betalen dan een maximale prijs voor gas, stroom en stadsverwarming.
Het prijsplafond is vastgesteld op basis van het verbruik van een gemiddeld huishouden:
- Elektriciteit: 2.900 kWh in 2023 voor maximaal € 0,40 per kWh inclusief belastingen en btw.
- Gas: 1.200 m3 in 2023 voor maximaal € 1,45 per m3 inclusief belastingen en btw.
- Stadswarmte: 37 Gigajoule (GJ) in 2023 voor € 47,38 per GJ stadswarmte inclusief belastingen en btw.
Dit is bij elke leverancier hetzelfde. Daarbij wordt uitgegaan van een standaard verbruiksprofiel met gas en elektriciteit. Als je in 2023 méér verbruikt dan 2.900 kWh aan stroom, betaal je voor het extra verbruik de (veel duurdere) marktprijs die jouw energieleverancier in rekening brengt. Hetzelfde geldt voor het gas: je betaalt de marktprijs als je méér dan 1.200 m3 gas verbruikt.
Het kabinet moest bij de uitvoeringsregeling rekening houden met hoe het afrekenen van energie in de praktijk werkt. De energierekening wordt per jaar opgemaakt, op de datum waarop je energiecontract (al dan niet met voor 1 of 3 jaar afgesproken tarieven) is ingegaan. Voor de meeste huishoudens geldt dat deze datum ergens midden in het jaar valt. Dat betekent dat het jaar in 2 periodes wordt verdeeld: vóór of ná de jaarafrekening. Hoeveel stroom en gas je binnen het prijsplafond mag gebruiken wordt dus bepaald door de dagen die binnen de periode vallen. Alleen als je contractperiode precies loopt vanaf 1 januari 2023 t/m 31 december 2023 kun je er zeker van zijn dat je het prijsplafond volledig kunt benutten.
Voor het toepassen van de prijsplafond-regeling wordt er een rekenmodel gebruikt, dat ervan uitgaat dat het maximale verbruik per jaar (het prijsplafond per jaar) is omgerekend naar een maximum energieverbruik per dag (zie tabel onderaan deze pagina).
Overstappen blijft zo mogelijk
Iedereen heeft een vrije keuze bij welke energieleverancier jij de energie wilt kopen. Je mag altijd overstappen. Dat betekent dat je in 2023 ook tussentijds kunt overstappen naar een andere energieleverancier. Je nieuwe leverancier mag niet je verbruik bij je vorige leverancier inzien. Er kan dan dus ook niet gecontroleerd worden hoeveel gebruik je al hebt gemaakt van het prijsplafond. Door het prijsplafond voor energie per jaar in de praktijk om te rekenen naar een maximum per dag, geeft dit ook de mogelijkheid om per periode (vóór en ná overstappen) exact te berekenen hoeveel je al gebruik hebt gemaakt van het prijsplafond.
Verdeling van het verbruik over het jaar
Het rekenmodel houdt rekening met het feit dat huishoudens in de winter meer energie verbruiken dan in de zomer. Op (verwachte) koude dagen mag je daarom relatief veel energie verbruiken tot je aan je dagplafond zit; tijdens de periode van bijvoorbeeld de zomervakantie is het dagplafond een stuk lager. De berekening of je aan het prijsplafond zit, heeft als basis hoe het per dag gaat: per dag ontstaat er een saldo van je verbruik en hoeveel daarvan wel of niet binnen het prijsplafond valt. Heb je meer verbruikt dan het prijsplafond, moet je dit op andere dagen van de periode inlopen. Heb je minder verbruikt dan mag je op andere dagen binnen de periode wat meer verbruiken. Uiteindelijk zal de totale berekening over de gehele periode gemaakt worden. Wan niet mag, is een niet verbuikt saldo binnen het prijsplafond meenemen naar de volgende periode in 2023. Andersom mag ook niet: als je in de eerste periode meer verbruikt hebt dan het prijsplafond, kun je dit niet inlopen door in de 2e periode in 2023 extra zuinig te zijn met energie.
Hieronder zie je de verdeling per maand voor stroom en gas (het dagelijkse prijsplafond bij elkaar opgeteld voor alle dagen in die maand). De minimum periode van afrekening voor het prijsplafond is één maand. Dus als je datum voor de jaarafrekening ergens midden in januari 2023 of in december 2023 valt, zal dit vertaald moeten worden naar een volledige maand (de minimale ‘contractperiode’ waarover de berekening voor het prijsplafond wordt gedaan is één maand. Hoe dit in de praktijk zal uitpakken, is nog onduidelijk. Het is ook onduidelijk hoe de energieleveranciers de berekening administratief gaan verwerken en zullen weergeven op de jaarrekening.
Deze uitwerking van de prijsplafond-regeling betekent niet alleen dat het ingewikkeld is om uit te rekenen waar je recht op hebt, maar het kan ook erg nadelig uitpakken als de datum van de jaarafrekening ongunstig valt.
Gevolgen van de regeling
Bij de jaarafrekening mag de energieleverancier alleen het prijsplafond-tarief in rekening brengen voor het aantal kuub of kilowattuur (kWh) dat je volgens het model tot die dag maximaal had mogen verbruiken. Wat je niet hebt verbruikt, kun je niet meenemen naar de rest van het jaar. Wat je meer hebt verbruikt, reken je af tegen je contractprijs of de marktprijs (vaak is dit het variabel tarief wat de energieleverancier in rekening brengt).
Het addertje onder het toch al niet zo groene gras wordt duidelijk bij het bespreken van een rekenvoorbeeld. Stel: je krijgt je jaarafrekening op 28 april. In de periode van 1 januari tot en met 27 april mag je onder het prijsplafond maximaal 647 kuub gas afnemen en 1074 kWh stroom.
Een huishouden dat in die periode 800 kuub gas heeft verbruikt en 1300 kilowattuur stroom zal dan al 153 kuub en 226 kWh tegen de peperdure markttarieven moeten afrekenen. Dus hoewel ze op dat moment nog onder de verbruiksgrenzen zitten voor een heel jaar, moeten ze toch al een deel van hun verbruik afrekenen voor prijzen boven het plafond.
Voor de rest van het jaar resteert dan nog 1826 kilowattuur onder het prijsplafond en 553 kuub (m3) gas. Als datzelfde huishouden besluit om het vanaf dat moment zuiniger aan te doen en uiteindelijk uitkomt op een jaarverbruik van precies 1200 kuub en 2900 kilowattuur, dan hebben ze alsnog een deel (153 kuub en 226 kilowattuur) tegen het hoge tarief afgetikt. Over het hele jaar krijgen zij geen 1200 m3 gesubsidieerd aan gas, maar slechts 1047. En maar 2674 kilowattuur stroom valt onder het plafond in plaats van de beloofde 2900.
(bovenstaand voorbeeld is ontleend aan de RTL-nieuws website).
Tool om te bepalen of je boven of onder het prijsplafond zit
Het is belangrijk om je verbruik op of onder het prijsplafond voor energie te houden. Via deze tool kun je bepalen of je boven, op of onder het prijsplafond zit. Onderaan de pagina (bij de links) hebben we de tabel opgenomen waarop je de achterliggende cijfers kunt downloaden/inzien. Om je eigen verbruik in de gaten te houden, moet je wel je eigen verbruik kunnen meten.
Je kunt hieronder opzoeken met welk verbruik je onder het prijsplafond blijft. Daarvoor heb je de datum nodig waarop je energiecontract is afgesloten (de dag dat je de eindafrekening krijgt). Voer hieronder de datum in, klik op de knop [Zoek op] en dan zie je wat je verbruik mag zijn tot aan het prijsplafond en wat je in de rest van het jaar nog over hebt (tekst loopt door onder het venster):
Even een korte verantwoording. De journalisten van RTL-nieuws hebben als eerste aangekaart wat de consequenties van het rekenmodel zouden zijn. Zij hebben ook het initiatief genomen om bovenstaande tool te publiceren. Wij hebben de achterliggende berekening gecontroleerd op basis van wat de overheid hierover gepubliceerd heeft (zie de links onderaan deze pagina).
Zuinig zijn wordt bestraft
De overheid probeert ons als burgers ook te verleiden tot zuinigheid met energie. Het prijsplafond slaat wat dat betreft de plank mis. Een huishouden dat in de periode vóór de jaarnota zuiniger is geweest dan het rekenmodel voorspelt, mag de niet gebruikte kuubs gas of aantal kWh niet meenemen naar de rest van het jaar. Als een huishouden bijvoorbeeld maar 400 kuub verbruikt heeft in de periode tot en met 27 april, bij een berekening over het gehele jaar, zoals feitelijk door de overheid is gecommuniceerd, zou dit huishouden nog recht hebben op een verrekening van 247 kuub gas onder het prijsplafond. Maar onder het rekenmodel moet het huishouden deze 247 kuub gas gewoon afrekenen tegen het dure markttarief.
Wat als je zonnepanelen hebt?
Het ziet er naar uit dat de prijsplafond-regeling voor zonnepanelen-bezitters nadelig uitvalt: lees verder op Prijsplafond energie als je zonnepanelen hebt.
Hoe zit het bij stads- en blokverwarming?
Kijk daarvoor op deze pagina: Prijsplafond energie stadsver(w)arming – Energieambassadeur Nijmegen
Ons (voorlopig) advies
Om zo veel mogelijk van de prijsplafond-regeling gebruik te kunnen maken, loont het om goed op te letten wat je verbruik is in de periode vóór de jaarafrekening: zorg ervoor dat dit zoveel mogelijk in de pas loopt met wat je per dag mag verbruiken. Je kunt gebruik maken van de tool op deze pagina, of download de tabel onderaan de pagina. Ga er niet van uit dat je ‘meer-verbruik’ kunt inlopen door in de rest van het jaar extra zuinig te zijn met je energieverbruik! Ook als je minder hebt verbruikt dan wat het prijsplafond per dag aangeeft, kun je dit niet ‘meenemen’ (om het saldo van je verbruik te verlagen) naar de volgende periode.
Zorg ervoor dat je je eigen verbruik goed in kaart brengt. Je kunt dat zelf meten. Heb je een slimme meter, maak dan gebruik van de mogelijkheid om je verbruik per dag in kaart te brengen. Zet dit af tegen wat je binnen het prijsplafond mag verbruiken. Het loont echt om je verbruik op of onder het prijsplafond te brengen!
Let ook op als je geen slimme meter hebt (of je hebt bezwaar aangetekend tegen het automatisch doorsturen van je meterstanden). Op de jaarrekening moeten de energieleveranciers ook de meterstanden per 1 januari 2023 (en voor het 2e deel de meterstanden t/m 31 december 2023) vermelden. Want het prijsplafond geldt alleen over de dagen in 2023. Als je meterstanden niet automatisch worden doorgestuurd, is het verstandig om zelf je meterstanden op te nemen. Dit kun je het beste doen door met je smartphone een foto te maken en daarbij de datum/tijd vermelding op de foto aan te zetten, dan heb je een goed bewijs. Het is zeer de vraag of de netbeheerders meteropnemers zullen langs sturen.
Kijk op onze pagina over Energiebesparing. Voor simpele tips en aanpassingen van je gedrag rondom energieverbruik in je woning kun je ook een beroep doen op een energiecoach. Gratis en vrijblijvend. De energiecoach denkt met je mee!
Wat speelt er nog meer rondom het prijsplafond?
Elke dag komt er wel nieuwe informatie rondom de prijsplafondregeling. Ook zijn er een aantal ‘hoofdpijndossiers’ voor minister Jetten.
Blokverwarming, meer huishoudens/personen achter één aansluiting, studentenhuizen. Er is nog erg veel onduidelijk. Op moment van schrijven van deze pagina is het laatste bericht: Toch ook energiesteun voor mensen met blokverwarming of gedeelde meter (nos.nl).
Er is nog veel onduidelijk. Bijvoorbeeld hoe er omgegaan wordt met het vaststellen van de meterstanden, bij mensen die geen slimme meter hebben (of die de meterstanden niet automatisch willen laten doorgeven). We volgen de ontwikkelingen op de voet, heb je opmerkingen, vragen, tips? Stuur een bericht naar .
Vanaf 1 januari 2023 gaat de btw op energie omhoog van 9 naar 21% en zijn ook de tarieven van de energiebelasting schandalig verhoogd (in 2023 is de energiebelasting zo’n 59 cent per m3 gas en 15 cent per kWh stroom – bedragen inclusief 21 procent btw). Energie is nu al (te) duur, vanaf 1 januari 2023 wordt energie nog eens extra duur door de verhoogde belastingen. Al je verbruik boven het prijsplafond moet je betalen tegen het dure (!) markttarief dat door je energieleverancier in rekening wordt gebracht.
Links
Bij vrijwel alle links naar websites van de overheid over energie valt op dat ze ondergebracht worden onder ‘Koopkracht’. Terwijl voor heel veel huishoudens al geldt: koopkracht nul komma nul. Energie is een eerste levensbehoefte, met een minimum niveau dat niet uit te drukken is in een koopkrachtcijfer.
Prijsplafond voor gas, stroom en stadsverwarming | Koopkracht | Rijksoverheid.nl
Kleine lettertjes: prijsplafond geldt lang niet altijd tot 1200 kuub gas | RTL Nieuws
Het prijsplafond ongunstiger dan gedacht? Zo zit het (nos.nl)
Het prijsplafond uitgelegd: wie wordt benadeeld, en wie heeft er iets aan? (trouw.nl)
Omtzigt: ‘Energieplafond kan in strijd zijn met discriminatie-artikel Grondwet’ (trouw.nl)
Op de websites van de Rijksoverheid is tot nu toe alleen dit document te vinden, dat enige informatie geeft over het door de overheid gebruikt rekenmodel: concept-document bijlage-subsidieregeling-plafond-energieprijzen-kleine-gebruikers (download document). De tabel met de prijsplafond-cijfers staat tussen pag. 22 en 28 in dit bestand.
Op basis van de tabel in het concept-document hebben we onderstaande Tabel prijsplafond-gegevens samengesteld: je ziet daarin per dag wat je mag verbruiken, en na de kolom dagnummer zie je per regel bij elkaar opgeteld (cumulatief) wat je mag verbruiken in het eerste deel van het jaar. In de laatste kolommen zie je wat je in het 2e deel van het jaar nog mag verbruiken. Je kunt onderstaand document downloaden of bekijken in onderstaand venster:
